Vergunningsvrije werkzaamheden voor monumenten en beschermde gezichten

Eigenaren van een rijksmonument, een gemeentelijk monument of van een pand in een beschermd stads- of dorpsgezicht die hun pand willen opknappen, verbouwen, uitbreiden of slopen, hebben meestal een omgevingsvergunning nodig. Hieronder staat per soort pand beschreven voor welke werkzaamheden u geen (of juist wel een) omgevingsvergunning nodig hebt, inclusief enkele voorbeelden.

Kijk op de kaart of in de monumentenlijst of uw pand een monument is en/of ligt binnen een beschermd gezicht.

Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten

Bij een monument is niet alleen de buitenkant beschermd. Ook het interieur, latere uitbouwen en bouwwerken op het erf vallen onder de bescherming. Voor het opknappen, verbouwen en (gedeeltelijk) slopen van een monument is meestal een omgevingsvergunning nodig. Dit kan een omgevingsvergunning zijn voor de activiteit ‘bouwen’ of voor de activiteit ‘wijzigen monument’ of voor beide activiteiten. Voor de overzichtelijkheid werken we dit onderscheid niet verder uit. Een vergunningsplicht geldt niet in voor alle gevallen. De wetgeving is complex. Doe daarom de Vergunningcheck op het landelijk Omgevingsloket om te kijken of u voor uw plannen een vergunning nodig heeft. Zie verderop bij Vergunningcheck voor meer informatie.

Dakkapellen, dakramen, zonnepanelen op het dak, kozijnwijzingen, gevelwijzigingen en zonweringen zijn altijd vergunningplichtig als dat plaatsvindt in de voorgevel en voordakvlak, en ook vergunningplichtig in zij- en achtergevel als er monumentale waarden in het geding zijn (en dat is meestal het geval). Het bouwen van aan- en uitbouwen, bijgebouwen, schuurtjes en overkappingen op een perceel van een monument is altijd vergunningplichtig. Tuinmeubilair, één vlaggenmast tot max 6 m hoog, erfafscheidingen tot max 1 m hoog (en achter de voorgevel tot max 2 m hoog) zijn vergunningvrij. Maar let op: in Rijksbeschermde gezichten is dit WEL vergunningplichtig.

Gewoon onderhoud

Voor gewone onderhoudswerkzaamheden waarbij de detaillering, profilering, vormgeving, materiaalsoort en kleur niet veranderen, heeft u geen vergunning nodig. Dit geldt ook bij een monumentaal beschermde tuinaanleg waarbij de aanleg niet wijzigt. Onderhoudswerk is erop gericht te behouden wat er is. Er moet sprake zijn van een technische noodzaak voor het vervangen of herstellen van materiaal op beperkte schaal.

Inpandige wijzigingen

Bij wijzigen van inpandige onderdelen die geen monumentale waarden hebben, heeft u geen vergunning nodig. Deze wijziging moet zonder hak- en breekwerk in het casco worden uitgevoerd, anders is er wel een vergunning nodig.

Een paar voorbeelden van vergunningvrij onderhoud en vergunningvrije inpandig werkzaamheden.

• Pleisterwerk plaatselijk herstellen
• Metselwerk plaatselijk herstellen met dezelfde voeg en voegspecie
• Huis overschilderen in dezelfde kleur zonder de oude verflagen weg te halen
• Kozijnen, ramen en deuren plaatselijk herstellen
• Slechte pannen of leien plaatselijk vervangen
• Lekkende goten en regenpijpen plaatselijk repareren
• Het onderhoud van paden waarbij het type verharding niet wijzigt
• Recente scheidingswanden of verlaagde plafonds van bijvoorbeeld hard- of zachtboard, gipsplaat of kunststof weghalen
• Een 30 jaar oude trap weghalen of recent geplaatste binnenmuren stuken
• Een moderne keuken, sanitair of cv-installatie vervangen

Voorbeelden omgevingsvergunningplichtige werkzaamheden.

• Een volledig nieuwe pleisterlaag aanbrengen
• Overschilderen in een andere kleur
• Het voegwerk volledig vernieuwen
• Ramen, kozijnen en deuren vervangen (ook bij gelijkblijvend materiaal en vorm)
• Helemaal opnieuw dakdekken met pannen of leien
• Alle dakgoten en regenpijpen vervangen
• Pad geheel opnieuw verharden (ook bij gelijkblijvend materiaal en vorm)
• Interieuronderdelen met monumentale waarde herstellen, zoals stucplafonds, historische wandbekleding of haardpartijen
• Achterliggende historische lambrisering, behang of schilderingen verwijderen of herstellen
• De oorspronkelijke keuken of het sanitair uit de bouwtijd of uit een belangrijke latere bouwfase moderniseren

Rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten

De Rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten in Apeldoorn zijn: De Parken, Hoog Soeren en Radio Kootwijk.

In Rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten heeft u een omgevingsvergunning nodig voor het geheel of gedeeltelijk slopen van een bouwwerk, omdat sloop van een bouwwerk het historische karakter van het stads- of dorpsgezicht kan aantasten. Wij staan gehele sloop alleen toe als nieuwbouw binnen de karakteristiek van het beschermde gezicht verzekerd is. Beeldbepalende panden binnen een beschermd gezicht willen wij graag behouden. Bij gehele sloop moet u tevens een bouwkundig rapport aanleveren om te onderbouwen dat de bouwkundige staat dusdanig is, dat sloop gerechtvaardigd is.

Voor bouwactiviteiten heeft u meestal een omgevingsvergunning nodig. Bouwactiviteiten aan voor- en zijdakvlak, en aan voor- en zijgevel zijn altijd vergunningplichtig. Bouwen in de voortuin en zijtuin is altijd vergunningplichtig. Dat geldt dus ook voor erfafscheidingen.

In de volgende gevallen is het mogelijk dat u geen vergunning nodig heeft. Maar, de wetgeving is complex. Doe daarom de Vergunningcheck op het landelijk Omgevingsloket om te kijken of u voor uw plannen een vergunning nodig heeft. Zie verderop bij Vergunningcheck voor meer informatie.

• Bij gewoon onderhoud waarbij detaillering, profilering en vormgeving niet wijzigen.
• Bij inpandige bouwactiviteiten, mits die voldoen aan de eisen voor vergunningvrij bouwen.
• Bij veranderingen (zoals dakkapel, dakraam, zonnepaneel, kozijnwijziging) in achterdakvlak en achtergevel (mits die voldoen aan de eisen voor vergunningvrij bouwen.
• Bijgebouwen, aan- en uitbouwen en overkappingen die én voldoen aan het omgevingsplan én loodrecht achter de woning liggen (dus binnen de denkbeeldig doorgetrokken lijn van de zijgevels van de oorspronkelijke woning, zie het plaatje hieronder) én voldoen aan de eisen voor vergunningvrij bouwen van gewone bouwwerken.

Gemeentelijk beschermde stads- en dorpsgezichten

De gemeentelijk beschermde stads- of dorpsgezichten zijn: Indische buurt, Wiesel en de Metaalbuurt. Sinds 7 november 2024 zijn hier bijgekomen: Wederopbouwgebied Kerschoten, Woonerf De Wiekelaar, Woonerf De Zeis-De Haarhamer, Woonerf met versprongen woningen (Gruttersdreef en Looiersdreef), Woonerf met versprongen woningen (Rietdekkersdreef), De Witte woningen van de Klokkengietershoeve, Woonerf met drive-in woningen (De Maten) en Woonerf met drive-in woningen (Zevenhuizen).

Voor het geheel of gedeeltelijk slopen van een bouwwerk geldt net als in rijksbeschermde gezichten dat u een omgevingvergunning nodig heeft, omdat sloop van een bouwwerk het historische karakter van het stads- of dorpsgezicht kan aantasten. Wij staan gehele sloop alleen toe als nieuwbouw binnen de karakteristiek van het beschermde gezicht verzekerd is. Beeldbepalende panden binnen een beschermd gezicht willen wij graag behouden. Bij gehele sloop moet u tevens een bouwkundig rapport aanleveren om te onderbouwen dat de bouwkundige staat dusdanig is, dat sloop gerechtvaardigd is.

In gemeentelijk beschermde stads- en dorpsgezichten zijn bouwwerkzaamheden vaker vergunningvrij dan in Rijksbeschermde gezichten. Er zijn meer vergunningvrije mogelijkheden bij bijvoorbeeld een schuurtje, schutting en een dakkapel met een bepaalde afmeting en situering.

De wetgeving is complex. Doe daarom de Vergunningcheck op het landelijk Omgevingsloket om te kijken of u voor uw plannen een vergunning nodig heeft. Zie hieronder bij Vergunningcheck voor meer informatie.

Vergunningcheck

Bij het landelijk Omgevingsloket kunt u de vergunningcheck doen om te bepalen of u voor uw plan een vergunning nodig heeft. De Vergunningcheck is een onderdeel van het Omgevingsloket. Door het doorlopen van een vragenboom kunt u controleren of u uw plannen vergunningsvrij mag uitvoeren op de gekozen locatie. Of dat u toch een vergunning moet aanvragen.

Klik op het tabblad ‘Vergunningcheck’. Bij de vergunningcheck vult u eerst het adres in waar u wilt gaan bouwen. Vervolgens zoekt u de werkzaamheid die van toepassing is. Dat doet u door een trefwoord in te vullen. Vervolgens wordt u doorgeleid naar een set vragen. Beantwoord deze vragen. Als u alle vragen doorlopen heeft, krijgt u de conclusies samengevat in een Actielijst Omgevingsloket.

Meer instructie kunt u vinden op de webpagina Bouwen, verbouwen en renoveren onder Vergunningcheck.

Komt u er niet uit? Neemt u dan gerust contact met ons op.