Apeldoorn ligt op de rand van de stuwwal van de Veluwe; op die flank en aan de voet ervan komt water omhoog dat op de hogere delen in de zandgrond is weggezakt. Dit water stroomde via natuurlijke beken en later gegraven sprengen naar de IJssel.
In de 16e en 17e eeuw werden veel natuurlijke beken aangepast. Ze werden verlegd, verlengd en gegraven (sprengen) zodat ze aan meer water konden komen. De waterkracht was nodig om molens aan te drijven. Via een uitgebreid stelsel kwamen ze vaak uit in de Grift maar soms brachten ze het Apeldoorns Kanaal extra water.
Veel beken zijn in de loop van de tijd gedempt of ondergronds gemaakt. Nu worden veel beken hersteld. En dat is goed voor de natuur, de cultuurgeschiedenis én voor hoe de stad eruitziet. Deze kleine beken geven de stad een eigen karakter.
Het stromende water is koel en is vaak van goede kwaliteit. De beken maken dan ook deel uit van de blauwgroene hoofdstructuur van de stad. Hiermee bedoelen we de belangrijkste water- en groenonderdelen van de stad die met elkaar verbonden zijn.
Dat het water stroomt en van goede kwaliteit is, is belangrijk. Hierdoor kunnen er soorten in leven die dat op andere plekken niet kunnen, de beekprik bijvoorbeeld. In de Apeldoornse beken wist deze soort te overleven. Nu komt hij weer midden in de stad voor. Ook andere soorten zoals de ijsvogel en bijzondere insecten komen bij de beken voor. Op veel plekken zijn er (oude) molenplaatsen; daar zijn vispassages aangebracht waardoor de vissen in de beken kunnen zwemmen.
Je kunt de beken tijdens een wandeling ontdekken. Kijk hiervoor op de site van het IVN.
Wil je meer weten over de beken? Kijk dan op de site over herstel van beken en sprengen in Apeldoorn. Daar vind je per beek meer informatie en ook hoe het gaat met het beekherstel. Ook de Bekenstichting heeft veel informatie, een atlas van de beken en een lijst met alle molens.
