In de vroege middeleeuwen was er een bloeiende ijzerindustrie op de stuwwal
Ondergronds zijn hier nog veel archeologische sporen van, en aan de oppervlakte zijn ijzererts-winkuilen en slakkenhopen te zien.
Eeuwenoude agrarische nederzettingen zoals Uddel, Meerveld, Hoog Buurlo, Wenum-Wiesel, Beekbergen en Loenen hebben prachtige landschappen met oude akkers, enkwallen, boerderijen, schaapskooien en bossen nagelaten. In zo’n gebied waan je je soms in het landschap van vijfhonderd jaar geleden.
Het water dat van de Veluwe stroomde, zorgde aan de randen van de oude nederzettingen voor de eerste industrie: watermolens. Vooral in de 17de eeuw kwamen er veel bij, die werden gevoed door nieuw gegraven sprengenbeken. Deze watermolens werden gebouwd voor de snel groeiende papierindustrie. Nog altijd is die bedrijfstak belangrijk in de gemeente en nog altijd zijn er watermolens te zien.
De Oranjes hebben hun stempel op de gemeente gedrukt sinds de aankoop van buitenplaats Het Loo in de 17de eeuw. Het huidige paleis / museum werd eigenlijk gebouwd als jachtslot in opdracht van de machtige Stadhouder Willem III, die tevens koning van Engeland was.
De aantrekkingskracht van het vorstenhuis zorgde er in de 19de eeuw voor dat Apeldoorn zich veel sneller ontwikkelde dan de andere dorpen. En in de aanleg van het Apeldoorns Kanaal en de spoorweg speelde de koning ook een rol. Met de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij is er nog altijd een museale en recreatieve rol voor de spoorweg weggelegd.
In de schaduw van Het Loo ontstonden ook andere buitenplaatsen. Landgoed de Pasch werd doorontwikkeld tot de chique villabuurt De Parken, direct naast het oude dorp Apeldoorn. In de vroege 20ste eeuw begon de stad echt hard te groeien. De Dorpsstraat werd nu Hoofdstraat, omzoomd door luxe winkels. In deze eeuw maakten toenemende vrije tijd en de gezonde buitenlucht dat zich veel recreatie- en zorginstellingen vestigden in de dorpen en het buitengebied, vaak in bijzondere gebouwen.
In de naoorlogse wederopbouwtijd groeide de stad opnieuw sterk, met een extra impuls in de jaren ’60 en ’70 door het spreidingsbeleid van rijksoverheidsdiensten: Apeldoorn moest ‘de tweede schrijftafel des lands’ worden, wat onder andere leidde tot de bouw van bijzondere monumenten als theater Orpheus en het wereldberoemde kantoor van Centraal Beheer.
Wilt u meer weten over Apeldoorns erfgoed, kijk dan ook op de Erfgoedinformatie van de gemeente Apeldoorn op de website van CODA.
