Lessen trekken uit fout met energietoeslag

Begin december 2023 ontdekte gemeente Apeldoorn dat er iets fout gegaan was bij het automatisch uitbetalen van de energietoeslag. Inwoners kregen ten onrechte géén energietoeslag of juist ten onrechte wél energietoeslag. De gemeente liet onderzoek doen naar wat er mis gegaan is om te voorkomen dat zoiets weer gebeurt. Belangrijkste conclusie is dat bij zulke processen meer controles ingebouwd moeten worden.

Wat ging er mis?

Eind november kon gemeente Apeldoorn pas het tweede deel van de energietoeslag 2023 uitkeren, nadat de wet die dit mogelijk maakte was aangenomen. Onze medewerkers hebben zich ingezet om het proces zo goed mogelijk in te richten en de toeslagen in december ook zo snel mogelijk uit te betalen.

Voor veel inwoners is het aanvragen van regelingen ingewikkeld. Deze drempel kan er zelfs toe leiden dat mensen de regelingen waar ze recht op hebben niet aanvragen. Om deze ‘regeldruk’ te beperken besloot Apeldoorn om de energietoeslag zoveel mogelijk automatisch uit te betalen aan inwoners met een laag inkomen. Daarvoor zijn inkomensgegevens opgevraagd bij een landelijk informatiepunt voor gemeenten. Bij de verwerking van deze gegevens door de gemeente zijn fouten gemaakt.

Een groep inwoners kreeg daardoor ten onrechte geen energietoeslag. Een andere groep kreeg ten onrechte wél energietoeslag. Toen de fouten ontdekt werden kreeg de eerste groep heel snel, binnen een aantal dagen, alsnog energietoeslag uitbetaald. De groep die ten onrechte geld kreeg, ontving een brief van de gemeente. Hierin legden we uit dat de gemeente het geld niet zou terugeisen, maar werd wel benoemd hoe mensen het geld vrijwillig konden terugbetalen.

Inwoners niet dupe van fouten gemeente

Het college van burgemeester en wethouders besloot het ten onrechte betaalde geld niet terug te eisen omdat we het heel belangrijk vinden om een betrouwbare overheid te zijn. Het ging om fouten die de gemeente maakte, waarvan inwoners niet de dupe mogen worden. Ook willen we niet dat inwoners door een fout als deze misschien gaan aarzelen om een toeslag aan te vragen. Toeslagen die veel mensen hard nodig hebben.

Meer controle nodig

De ten onrechte verstrekte toeslagen zijn het gevolg van menselijke fouten bij het verwerken van gegevens. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente beter rekening had moeten houden met hoe complex en groot deze opdracht was. Ook had er meer controle ingebouwd moeten worden, wat binnen de gemeente wel gebruikelijk is. Dat doen we in andere situaties bijvoorbeeld door het toepassen van het ‘4-ogen principe’ (collega laten meekijken) of het uitvoeren van een steekproef. Beide is in deze situatie niet gebeurd. De gemeente neemt deze lessen uiteraard heel serieus om te voorkomen dat een fout als deze weer gemaakt wordt.

Hoeveel mensen en hoeveel geld

In totaal hebben 824 inwoners van de gemeente Apeldoorn energietoeslag ontvangen terwijl ze er geen recht op hadden of teveel energietoeslag ontvangen.

Gemeente Apeldoorn verzorgde de uitbetaling van de energietoeslag ook voor de gemeenten Brummen en Epe. In Brummen kregen 49 mensen ten onrechte energietoeslag. In Epe vond de uitbetaling pas begin 2024 plaats, daar zijn geen fouten gemaakt.

In Apeldoorn is er in totaal € 565.900 ten onrechte uitbetaald. Tot op heden hebben in Apeldoorn 48 inwoners het geld terug gestort. In Brummen is er in totaal € 39.200 ten onrechte uitbetaald. Twee inwoners van Brummen betaalden tot nu toe terug. Gemeente Apeldoorn neemt de kosten van de onterechte betalingen in Brummen ook op zich.