Afbeelding: Library and Archives Canada

80 jaar vrijheid in Apeldoorn

In 2025 herdenken we de vijf oorlogsjaren waarin Nederland bezet was. En vieren we, dat we sinds 5 mei 1945 in vrijheid leven. Ook in Apeldoorn besteden we natuurlijk aandacht aan dit bijzondere herdenkingsjaar. Want 80 jaar; dat is een heel mensenleven. En helaas zijn er steeds minder mensen die de herinneringen kunnen doorvertellen.

Aankomend jaar wordt een jaar van herdenken en vieren. Dit doen we met verschillende belangrijke herdenkingen, maar we geven ook extra aandacht aan 80 jaar vrijheid bij bestaande evenementen. Op deze pagina vindt u achtergrondverhalen, het programma met herdenkingen en evenementen en links naar belangrijke pagina’s. Via verschillende kanalen wordt u in 2025 geïnformeerd over gebeurtenissen uit de oorlogstijd, de bevrijding en het leven daarna. En natuurlijk houden we u op de hoogte van alles wat er rondom 80 jaar vrijheid speelt in onze gemeente.

Achtergronden

 

Het Apeldoornsche Bosch

Het Apeldoornsche Bosch was een joods psychiatrisch ziekenhuis, dat van 1909 tot 1943 gevestigd was aan de Zutphensestraat. In de nacht van 21 op 22 januari 1943 werden de meer dan 1400 patiënten en personeelsleden afgevoerd, gedeporteerd naar vernietigingskampen en bijna allemaal vermoord. Om dit verhaal te blijven vertellen, is er een herinneringscentrum

Ga naar de website van stichting Apeldoornsche Bosch

De bevrijding van Apeldoorn

Op 17 april 1945 is Apeldoorn bevrijd door de Canadezen. De Canadezen rekenden op groot verzet van de Duitsers en wilden zware beschietingen gebruiken. Dankzij een actie van twee verzetsmannen, Albert van de Scheur en Gijs Numan (bij het Sluisje), raakten de Canadezen ervan overtuigd dat er nog maar weinig Duitsers in Apeldoorn aanwezig waren. Hierdoor kwam Apeldoorn redelijk ongeschonden uit de oorlog.

Lees meer over de bevrijding van Apeldoorn

Arts en verpleegkundigen van het Apeldoornsche Bosch
Arts en verpleegkundigen van het Apeldoornsche Bosch Afbeelding: CODA Archief
De eerste Candadese tanks trekken door de Deventerstraat richting de Hoofdstraat
De eerste Candadese tanks trekken door de Deventerstraat richting de Hoofdstraat Afbeelding: CODA Archief

 

Apeldoorn & Canada

Canada speelde een belangrijke rol in de bevrijding van Nederland. Bijna 6.000 Canadese militairen verloren daarbij het leven. Ook Apeldoorn werd bevrijd door de Canadezen. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was het laatste Canadese hoofdkwartier gevestigd in Paleis ’t Loo. Als eerbetoon is het Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument opgericht in Apeldoorn. Beter bekend als ‘De man met de twee hoeden’ aan de Koning Lodewijklaan. Een identiek beeld staat in Ottawa, Canada. Jaarlijks zijn er nog uitwisselingen tussen Apeldoorn en de Canadese partnerstad Burlington. Ook in 2025 komt er een delegatie uit Burlington naar Apeldoorn.

Lees meer over de band tussen Apeldoorn en Burlington

Beladen geschiedenis

In de geschiedenis van Apeldoorn zijn gebeurtenissen, momenten en perioden geweest waar we niet graag aan herinnerd willen worden. Omdat ze ook jaren later nog gevoelens van schuld, schaamte, onbegrip of machteloosheid kunnen oproepen. De massale Duitse aanwezigheid vanaf 1943, en het nationaalsocialisme in Apeldoorn zijn deel van deze beladen geschiedenis. Door meer te leren over deze schaduwkant, ontstaat er een veelzijdiger, realistischer en interessanter beeld van het verleden. Het nodigt uit om in gesprek te gaan: was het zo zwart-wit? Wat zou ik gedaan hebben? Er is een audiotour waarmee u kunt rondwandelen en leert over deze pijnlijke verhalen van de beladen geschiedenis van Apeldoorn.

Lees meer over beladen locaties en personen

Deel van de 48th Highlanders of Canada
Deel van de 48th Highlanders of Canada Afbeelding: Library and Archives Canada
Paleis het Loo belegerd door de nazi’s
Paleis het Loo belegerd door de nazi’s Afbeelding: Collectie Paleis het Loo Apeldoorn

Monumenten in de regio

Vandaag de dag zijn er vele monumenten die herinneren aan specifieke gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Monumenten waar jaarlijks herdenkingen worden gehouden. Bent u benieuwd welke verhalen er schuilgaan achter deze monumenten? Op de website Apeldoorn en de oorlog vindt u een overzicht en een kaart van alle oorlogsmonumenten in onze gemeente. Van bekende monumenten zoals het monument voor de slachtoffers van het Apeldoornsche Bosch in het Prinsenpark, tot kleine gedenktekens in de dorpen en onbekendere plaquettes.

Monument Woeste Hoeve
Monument Woeste Hoeve Fotograaf: Albert Cnossen

Programma 80 jaar vrijheid in Apeldoorn

In 2025 vinden er veel verschillende herdenkingen en evenementen plaats. Ook is er op bestaande evenementen extra aandacht voor het thema 80 jaar vrijheid. In dit overzicht vindt u een greep uit de evenementen en herdenkingen die gepland staan. Voor een volledig overzicht van alle activiteiten en de bijbehorende details, gaat u naar uit.inapeldoorn.nl/vrijheid.

 

Datum

Gebeurtenis

21 januari

Herdenking slachtoffers Apeldoornsche Bosch in het Prinsenpark

21 januari

Heropening herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch (alleen voor genodigden)

2 februari

Kidsrun van Midwintermarathon in teken van 80 jaar vrijheid

12 – 16 maart

Royal Light Festival met extra aandacht voor het thema 80 jaar vrijheid

8 maart

Herdenking Woeste Hoeve

17 april

Apeldoorn 80 jaar bevrijd; diverse herdenkingen en evenementen

17 april

Herdenking Sluisje Apeldoorn

17 april

Bevrijdingsloop en ontsteken bevrijdingsvuur in Oranjepark

17 april

Bevrijdingsbal in Orpheus

2 mei

Taptoe United Pipers for Peace bij Victoria Boys: 400 internationale bands

2 mei

Bezoek delegatie uit Burlington, Canada (voor genodigden)

3 mei

Defilé: street parade langs de Loolaan met internationale muziekbands en (klein)kinderen van veteranen. Tocht met historische voertuigen van Paleis het Loo naar de Grote Kerk

3 mei

Liberation concert in Omnisport

4 mei

Dodenherdenking in Apeldoorn en dorpen, o.a. Ereveld Loenen en Oranjepark

5 mei

Bevrijdingsfestival

5 mei

Vrijheidsmaaltijden op diverse locaties, o.a. Marktplein en Paleis het Loo

20-21-22 juni

Drakenbootfestival met aandacht voor 80 jaar vrijheid

15 augustus

Herdenking slachtoffers Japanse bezetting van voormalig Nederlands Indië en einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. Herdenking op Ereveld Loenen

2 oktober

Herdenking executie 2 oktober

9 november

Remembrance Day

Eind november

Herdenking dwangarbeiders

Wat betekent vrijheid voor u?

Ook vandaag, 80 jaar na de bevrijding, zijn de sporen van de Tweede Wereldoorlog nog steeds aanwezig. Zichtbaar en onzichtbaar. Generaties later worden de gevolgen nog steeds gevoeld.

Heeft u een bijzonder verhaal te vertellen? En vindt u het fijn om dit te delen? Neem dan contact op met ons Team 80 jaar vrijheid via 80jaarvrijheid@apeldoorn.nl

Uw Reactie
Uw Reactie